2023 rok jest rewolucyjny pod względem zmian podatkowych i tych na rynku pracy. Polacy mogą liczyć m.in. na dwukrotną podwyżkę płacy minimalnej. Co jeszcze się zmieni? Wyjaśniamy!
Spis treści
Praca zdalna
W 2023 roku praca zdalna zostanie dostatecznie uregulowana przepisami. Będzie ona rozumiana jako praca wykonywana całkowicie lub częściowo w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą. Dzięki nowelizacji przepisów pracodawca i podwładny kwestie pracy zdalnej będą uzgadniać na etapie podpisywania umowy lub już w trakcie zatrudnienia.
O tym, czy będziemy mogli pracować poza biurem, ostatecznie zadecyduje przełożony. Powinien on uwzględnić wniosek pracownika zwłaszcza wtedy, jeśli ten opiekuje się niepełnosprawnym domownikiem lub dzieckiem do 4 roku życia oraz gdy zatrudnioną jest kobieta w ciąży. Chyba że w ich przypadku praca zdalna byłaby niemożliwa.
W praktyce pracodawca może „zmusić” pracownika do pracy zdalnej tylko w 2 przypadkach:
- w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz do 3 miesięcy po ich odwołaniu,
- gdy pracodawca nie jest w stanie zapewnić pracownikowi bezpiecznych warunków higienicznych w dotychczasowym miejscu pracy.
Pracodawca zostanie zobowiązany do dostarczenia pracownikowi materiały potrzebne do wykonywania pracy. Będzie musiał zapewnić mu także pomoc techniczną – w tym szkolenia – pokryć koszty usług telekomunikacyjnych, serwisowych i energii elektrycznej. Chodzi o zakres ukierunkowany wyłącznie na wykonywanie pracy zdalnej.
Firma – w porozumieniu z zatrudnionym i w godzinach jego pracy – będzie mogła sprawdzić, czy pracownik przestrzega zasad bhp i procedur w zakresie ochrony danych osobowych. Pracodawca będzie mógł zweryfikować trzeźwość pracownika poprzez poddanie go testowi na obecność narkotyków w organizmie. Pracodawca trzeźwość może skontrolować tylko w określonych przypadkach. Gdy jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników, innych osób lub ochrony mienia.
Dwukrotny wzrost wynagrodzenia minimalnego
Od początku stycznia osoby pracujące w Polsce za minimalną krajową zarabiają więcej. Ich pensja wzrosła do 3490 zł brutto. Od 1 lipca zwiększy się do 3600 zł. Od 1 stycznia 2023 r. płaca minimalna netto na umowie o pracę wynosi (zaokrąglając) 2709 zł, a od 1 lipca 2023 r. – będzie wynosiła 2784 zł.
Wyższa minimalna stawka godzinowa obowiązuje także osoby zatrudnione na podstawie umowy cywilnoprawnej: od 1 stycznia wzrosła do 22,8 zł brutto (z 19,7 zł brutto) i zostanie zwiększona do 23,5 brutto od 1 lipca 2023.
Dłuższy urlop rodzicielski
Urlop rodzicielski wydłużono z 32 do 41 tygodni po urodzeniu jednego dziecka i z 34 do 43 tygodni w przypadku ciąży mnogiej (urlopu nie można przenieść na drugiego rodzica). Czas na skorzystanie z 2-tygodniowego urlopu ojcowskiego zostanie skrócony z 24 do 12 miesięcy. Urlop ojcowski przysługuje również tym, którzy zdecydowali się na adopcję dziecka, jeśli nie ukończyło ono 7 roku życia. W przypadku dziecka, wobec którego odroczono obowiązek szkolny, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.
Uśredniona wysokość zasiłku macierzyńskiego za cały okres urlopu rodzicielskiego wzrośnie z 67,5 do 70 proc. Rodzice dzieci do 8 roku życia zyskają prawo wykonywania tzw. elastycznej pracy. Będzie to wymagało od pracownika złożenia wniosku wraz z uzasadnieniem co najmniej 21 dni wcześniej oraz zgody pracodawcy. Na jej wyrażenie będzie miał 7 dni.
Testamenty
W zależności od tempa prac Ministerstwa Sprawiedliwości i procedowania zmian przez parlament w 2023 roku może dojść do likwidacji tzw. testamentu podróżnego. Resort pracuje też nad modyfikacją przesłanek umożliwiających sporządzenie testamentu ustnego. Zgodnie z proponowanymi zmianami treść ostatniej woli spadkodawcy powinna być spisana niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu miesiąca (obecnie roku). Do sporządzenia testamentu ustnego nie wystarczy samo istnienie obawy rychłej śmierci spadkodawcy albo szczególnych okoliczności, wskutek których zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione. Zmiany mają objąć również testament wojskowy. Dzięki rozszerzeniu przesłanek umożliwiających jego sporządzenie będzie bardziej dostępny dla spadkodawców.
VAT w górę
Od stycznia wzrosły stawki VAT na wiele towarów i usług, co jest efektem końca ubiegłorocznej Tarczy Antyinflacyjnej. Nie ma już niskiego VAT-u na paliwo, ciepło systemowe, prąd czy nawozy. Zerowa stawka podatku VAT – co najmniej do 30 czerwca 2023 roku – pozostała jedynie w przypadku żywności. Podrożeją także alkohol i papierosy – o 5 i 10 proc. – co ma związek ze wzrostem akcyzy.
Najem prywatny tylko na ryczałcie
Rozliczanie prywatnego najmu będzie możliwe tylko ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Zniknie tym samym korzystna z perspektywy wielu podatników możliwość rozliczania najmu prywatnego na zasadach ogólnych (12 i 32 proc.).
Jeśli wynajmujesz swoje mieszkanie, to zapłacisz 8,5 proc. ryczałtu od kwoty najmu. W przypadku, gdy Twoje przychody z najmu będą wyższe niż 100 000 zł rocznie, to wyższa będzie też stawka ryczałtu – wyniesie 12,5 proc.
Podatki
Od 2023 roku podatnikom nie przysługuje prawo do dokonywania odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej budynków i lokali mieszkalnych, które zostały wybudowane przed 1 stycznia 2022 roku. Nie można też zaliczyć ich do kosztów uzyskania przychodów.
Więcej możemy zapłacić także za podatki i opłaty lokalne, gdyż Ministerstwo Finansów podniosło ich maksymalne stawki o 11,8 proc.
W 2023 roku na organizacje pożytku publicznego będziemy mogli przekazać 1,5 proc. swojego podatku, a nie jak do tej pory – 1 proc.
Zatory płatnicze
Zator płatniczy to sytuacja, w której przedsiębiorca nie otrzymuje od swojego kontrahenta pieniędzy w ustalonym terminie. W 2023 roku duże firmy nadal będą zobowiązane do raportowania o swoich praktykach w zakresie terminowości zapłaty. Nowe przepisy zdejmują ten obowiązek z działalności ubezpieczeniowej i asekuracyjnej i redukują obowiązki dla grup kapitałowych.
Rynek bezrobotnych
Zmiany na rynku bezrobotnych mają oddzielić osoby realnie poszukujące pracy poprzez pośredniaki od tych rejestrujących się tylko dla ubezpieczenia.
Nowe przepisy obejmą ubezpieczeniem zdrowotnym wszystkich bezrobotnych – bez względu na to, czy są oni zarejestrowani w urzędzie. To oferta także dla tych osób, które nie będą miały zarobków przekraczających połowy minimalnego wynagrodzenia czy prawa do ubezpieczenia zdrowotnego z innego źródła, jak np. zgłoszenie przez członka rodziny.
13 i 14 emerytura
W 2023 roku zostaną wypłacone 13 i 14 emerytury, które wyniosą tyle, co emerytura minimalna po marcowej waloryzacji w 2023 roku – najpewniej 1588,44 zł brutto. Ponadto dzięki waloryzacji w 2023 roku więcej osób będzie mogło skorzystać z dożywotniego (jeśli nie zmieni się ich sytuacja) świadczenia dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. To 500 plus dla seniora, który wbrew nazwie przysługuje od 18 roku życia. W tym roku próg dochodowy, którego nie będzie można przekroczyć, by otrzymać świadczenie, wzrośnie do 2157,80 zł.
Z 2119 zł do 2458 zł wzrośnie świadczenie pielęgnacyjne pobierane przez osoby rezygnujące z zatrudnienia dla opieki nad poważnie niepełnosprawnym członkiem rodziny.
Konfiskata pojazdu
Pod koniec 2023 roku konfiskata pojazdu będzie groziła kierowcy, który zostanie złapany na gorącym uczynku kierowania, będąc pod wpływem alkoholu. Aby stracić samochód, trzeba mieć we krwi nie mniej niż 1,5 promila alkoholu. Sąd będzie mógł odstąpić od orzeczenia przepadku, jeśli zajdzie wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Nowelizacja Kodeksu spółek handlowych
10 listopada wejdzie w życie zakaz, pod groźbą kary, oferowania nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nieoznaczonemu adresatowi.
Budowanie domów bez pozwolenia
Rewolucja czeka w tym roku prawo budowlane. W I kwartale 2023 roku w życie mają wejść przepisy, które zniosą konieczność uzyskania pozwolenia na budowę domów jednorodzinnych. Budowa będzie mogła odbywać się tylko na podstawie uprzedniego zgłoszenia. Obecnie taka opcja jest oferowana jedynie dla domów jednorodzinnych o powierzchni nieprzekraczającej 70 mkw.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.