Dawanie siebie drugiemu człowiekowi uważane jest za najpiękniejszy gest. Mimo że aktywny wolontariat kojarzy się głównie z młodymi ludźmi, jest znany też wśród osób na emeryturze. Sprawdź, dlaczego warto zostać wolontariuszem.
Spis treści
Czym jest wolontariat?
Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 2003 roku definiuje go jako pracę ochotniczą (dobrowolną) i wykonywaną nieodpłatnie. Wolontariusze mogą działać na rzecz:
- organów administracji publicznej oraz jednostek organizacyjnych podległych i nadzorowanych przez te organy, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej (niezwiązanych z ich działalnością),
- organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 Ustawy w zakresie ich działalności statutowej, w szczególności w zakresie działalności pożytku publicznego, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej,
- podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej w zakresie wykonywanej przez nie działalności leczniczej, z wyłączeniem prowadzonej przez nie działalności gospodarczej.
Wolontariatem nie jest działalność wiążąca się z zyskiem finansowym dla organizatora wolontariatu.
W Polsce w pierwszym kwartale 2022 roku w wolontariat angażowało się 28,4 proc. osób w wieku 15-89 lat.
Jakie prawa ma wolontariusz?
Wolontariusz ma prawo do:
- świadczenia pomocy na rzecz organizacji pozarządowych, organizacji kościelnych oraz instytucji publicznych, wyłączając prowadzoną w tych podmiotach działalność gospodarczą,
- informacji o swoich prawach i obowiązkach,
- zawarcia porozumienia z podmiotem, na rzecz którego wykonuje pracę: jeśli wolontariat trwa krócej niż 30 dni, wystarczy ustne porozumienie (na żądanie wolontariusza może być sporządzone pisemnie), a jeśli wolontariat trwa dłużej niż 30 dni, musi zostać zawarte porozumienie pisemnie (jego treść powinna obejmować: zakres obowiązków wolontariusza, okres trwania i możliwość rozwiązania porozumienia),
- ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW): jeżeli świadczenie trwa krócej niż 30 dni, obowiązek opłacenia ubezpieczenia ciąży na korzystającej z usług wolontariusza organizacji. Jeśli porozumienie zawarte zostało na okres powyżej 30 dni, koszty ubezpieczenia przejmuje na siebie państwo,
- na takich samych zasadach jak pracownicy etatowi korzystać ze świadczeń zgodnie z ustawą o zaopatrzeniu z tytułu nieszczęśliwych wypadków lub chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach; Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje wypłaty świadczeń na poparty dokumentacją wniosek poszkodowanego,
- informacji o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa wynikającego z tytułu wykonywanych czynności oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami,
- informacji o zasadach bezpiecznego wykonywania świadczenia oraz gwarancji bezpiecznych i higienicznych warunków pracy – na zasadach określonych w odrębnych przepisach, dotyczących innych pracowników,
- zwrotu kosztów podróży i delegacji służbowych na takich samych warunkach jak inni pracownicy (ustawa dopuszcza możliwość zwolnienia organizacji z obowiązku zwrotu wymienionych kosztów na podstawie pisemnego oświadczenia wolontariusza); ponadto ustawa daje możliwość finansowania również innych kosztów dotyczących pracy wolontariuszy (opłacenie ubezpieczenia zdrowotnego, opłacenie szkoleń dla wolontariusza, zwrot innych kosztów ponoszonych przez wolontariusza), jednak jest to dobrowolny wybór organizacji.
- uzyskania pisemnego zaświadczenia o zakresie pracy oraz opinii na temat jej wykonywania.
Co jest obowiązkiem wolontariusza?
Obowiązkiem wolontariusza jest spełnienie wymagań odpowiadających rodzajowi wykonywanych świadczeń. Wolontariusze wykonujący czynności medyczne – jak zastrzyki – muszą mieć kwalifikacje zgodne z przepisami opieki zdrowotnej. Instytucja korzystająca z pracy wolontariusza ewentualne dodatkowe wymagania powinna określić w ofercie lub odpowiednio przeszkolić daną osobę.
Dlaczego warto być emerytem wolontariuszem?
Wolontariat to świetny sposób na zagospodarowanie wolnego czasu i satysfakcja z dawania dobra drugiemu człowiekowi. Pozwala emerytowi rozpowszechniać swoje doświadczenie, dzielić się mądrością życiową, pasją, wiedzą i pogodą ducha. Pomaganie staje się miłą odskocznią od codziennej rutyny. Pozwala przełamać stereotyp, zgodnie z którym wszystkie osoby starsze potrzebują wyłącznie pomocy i opieki. Zupełnie przeciwnie – wielu nie chce zwalniać tempa dotychczasowego życia, dzięki czemu nie pozwala się złapać w sidła uporczywej samotności.
Gdzie pracować jako wolontariusz?
Zamiłowanie do pomocy drugiemu człowiekowi możesz realizować w wielu miejscach. Choć w zespołach wiek wolontariuszy zwykle nie gra roli, warto wstąpić tam, gdzie znajdziemy osoby rocznikowo zbliżone do nas. Dzięki temu będzie nam raźniej.
Wolontariusze potrzebni są m.in.
- w szpitalach,
- domach dziecka,
- przy opiece nad osobami z niepełnosprawnościami,
- świetlicach środowiskowych,
- w schroniskach dla zwierząt,
- w domach kultury podczas organizacji większych wydarzeń, np. przed świętami,
- podczas zawodów sportowych.
Coraz popularniejszą formą wolontariatu jest również wolontariat pracowniczy. Oferują go zwłaszcza bardzo duże firmy, które nawiązują długofalową współpracę z daną instytucją i włączają się w jej różne inicjatywy, np. koordynują zbiórki karmy i koców dla schronisk.
Wolontariat w dużej mierze odpowiada na aktualną sytuację społeczno-gospodarczą. Przykładem jest organizowanie licznych zbiórek tuż po wybuchu wojny na Ukrainie. Wolontariusze pomagali w pakowaniu darów, organizowaniu ich transportu, rozdawaniu posiłków czy przygotowywaniu noclegów.
Wolontariuszka bądź wolontariusz przed przystąpieniem do pracy zwykle przechodzą krótkie szkolenie. Często działają w swojej okolicy, dzięki czemu mogą poszerzyć kontakty o nowe znajomości wśród sąsiadów i mają wpływ na wygląd najbliższego otoczenia. Zawiązywanie nowych relacji to świetny sposób, by mimo zakończenia aktywności zawodowej pozostać otoczonym wianuszkiem znajomych.
Starsze pokolenia udzielające się w wolontariacie to także wzór dla młodszych, którzy widząc swoją babcię bądź dziadka działających społecznie sami staną się bardziej empatyczni i wyczuleni na potrzeby drugiej osoby.
Jak można zostać wolontariuszem?
Wielu emerytów cieszących się dostatecznie dobrym zdrowiem i pełnych energii, choć nawet chciałoby zająć się wolontariatem, nie wie, jak to zrobić. Szczególnie dla osoby, która do tej pory nie była aktywna społecznie, bywa to sporym wyzwaniem. Do pomocy możemy zgłosić się samodzielnie lub za pośrednictwem grupy wolontariackiej. Te działają np. przy domach kultury, uniwersytetach trzeciego wieku czy klubach seniora. Jeżeli masz taką możliwość, swoim pomysłem podziel się z innymi i zaangażuj w pomoc np. koleżankę, małżonka lub innego członka rodziny.
Wolontariat a granice pomocy
Praca wolontariusza, choć jest bezpłatna, pozwala na ogromną satysfakcję. Dzięki wolontariatowi możesz pozwolić sobie na rozwój osobisty i nowe kompetencje, które warto mieć dla samego siebie.
Niestety może zdarzyć się również tak, że Twoja praca jako wolontariusza będzie niedoceniana. Nieuczciwe organizacje być może spróbują wykorzystać Cię do zadań, które nie są do Ciebie przypisane. Zawsze wyraźnie sygnalizuj swój sprzeciw, jeśli poczujesz, że pomoc przeradza się w wyzysk. Pamiętaj, że to Ty decydujesz, ile czasu przeznaczysz na pracę społeczną: nawet jedna godzina miesięcznie poświęcona drugiej osobie jest bezcenna.
Pracę wolontariusza możesz z powodzeniem łączyć z innymi aktywnościami: pracą zarobkową, opieką nad wnukami czy spotkaniami z przyjaciółmi.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.