System emerytalny w Polsce jest kluczowym elementem polityki społecznej, ale również przedmiotem licznych dyskusji na temat jego sprawiedliwości i stabilności. Minimalna emerytura to świadczenie zapewniające pewien podstawowy poziom dochodu, gwarantowany przez państwo osobom, które spełniły określone warunki stażu pracy i wieku emerytalnego. Wyjaśnimy, ile wynosi minimalna emerytura. Przyjrzyjmy się też szczegółom tego świadczenia, problemom związanym z jego wysokością oraz implikacjom dla przyszłych emerytów.
Ile wynosi najniższa emerytura w Polsce w 2024 roku
Od 1 marca 2024 roku minimalna emerytura w Polsce wynosi 1780,96 zł brutto, co daje około 1620,65 zł netto. Wyjaśniamy, co to jest, ile wynosi i komu przysługuje najniższa emerytura. Przeczytaj też, jak obliczyć wysokość emerytury i jakie czynniki o tym decydują.
Świadczenie to jest indeksowane w ramach corocznej waloryzacji, aby uwzględniać rosnące koszty życia i inflację. Waloryzacja emerytur ma na celu zachowanie siły nabywczej emerytur, choć dla wielu osób nawet ta kwota pozostaje niewystarczająca do pokrycia podstawowych potrzeb życiowych. Co ciekawe, około 400 tysięcy Polaków nie osiąga tej kwoty, a niektóre emerytury są bardzo niskie.
Najniższa emerytura. Podstawa prawna
Podstawą prawną regulującą system emerytalny w Polsce jest ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Ustawa ta określa zasady nabywania prawa do świadczeń emerytalnych oraz zasady ustalania ich wysokości. Zgodnie z jej przepisami, aby uzyskać prawo do emerytury, osoba musi osiągnąć powszechny wiek emerytalny, który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, oraz posiadać odpowiedni staż pracy.
Wysokość emerytury oblicza się na podstawie zgromadzonych składek oraz tzw. kapitału początkowego, który jest ustalany w zależności od długości okresów składkowych i nieskładkowych. Podstawą wymiaru emerytury jest suma zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, które są zapisane na indywidualnym koncie ubezpieczonego. Od najniższych świadczeń nie odejmuje się podatku dochodowego.
Dodatkowo, w przypadku osób, które pracowały w różnych krajach Unii Europejskiej, stosuje się zasady koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. W ich przypadku najniższa emerytura może być wyższa. Dzięki tym przepisom możliwe jest sumowanie okresów ubezpieczenia przepracowanych w różnych państwach, co może umożliwić uzyskanie świadczeń emerytalnych nawet jeśli nie spełnia się wymogów w jednym kraju.
Ustawa ta jest kluczowa dla zrozumienia zasad funkcjonowania systemu emerytalnego w Polsce oraz dla osób planujących przejście na emeryturę, ponieważ określa wszystkie istotne warunki oraz procedury związane z przyznawaniem i wypłatą świadczeń emerytalnych.
Kto może otrzymać najniższą emeryturę?
Prawo do minimalnej emerytury przysługuje osobom, które osiągnęły wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) oraz posiadają wymagany staż pracy – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Nawet jeśli zgromadzone składki na koncie emerytalnym nie pozwoliłyby na wypłatę tej kwoty, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wyrównuje świadczenie do minimalnego poziomu.
W szczególnych przypadkach prawo do minimalnej emerytury może przysługiwać także osobom bez pełnego stażu pracy, na przykład matkom, które wychowały co najmniej czworo dzieci, korzystając z tzw. emerytury „Mama 4+”.
Przeczytaj także wpis o średniej emeryturze.
Problemy z bardzo niskimi świadczeniami
Chociaż minimalna emerytura wynosi 1780,96 zł brutto, istnieją osoby, które otrzymują emerytury o drastycznie niskich kwotach – nawet kilka groszy miesięcznie. Takie przypadki wynikają z krótkiego okresu opłacania składek, jak w sytuacjach, gdy pracownik przepracował zaledwie kilka dni. Choć administracja ZUS nalicza i wypłaca nawet tak symboliczne kwoty, generuje to kontrowersje, ponieważ koszty obsługi takich wypłat są wyższe niż samo świadczenie.
Wyzwania systemu emerytalnego i przyszłe zmiany
Polski system emerytalny stoi przed wyzwaniem rosnącej średniej długości życia, co może prowadzić do niższych emerytur w przyszłości. Nowe tablice trwania życia, uwzględniane przy obliczaniu wysokości świadczeń, powodują, że zgromadzone środki muszą wystarczyć na dłuższy okres. Tym samym przyszłe pokolenia mogą stanąć przed wyborem – dłużej pracować lub liczyć na niższe świadczenia.
Dodatkowe wsparcie dla emerytów
Aby złagodzić problemy wynikające z niskich emerytur, rząd wprowadza dodatkowe świadczenia, takie jak 13. i 14. emerytura, które mają charakter jednorazowych dodatków. Są one wypłacane wszystkim osobom pobierającym emerytury lub renty, niezależnie od wysokości świadczenia, co częściowo kompensuje trudną sytuację ekonomiczną wielu seniorów.
System emerytalny a stabilność finansowa emerytów
Minimalna emerytura w Polsce pełni istotną funkcję socjalną, ale jej wysokość pozostaje niewystarczająca wobec rosnących kosztów życia. System emerytalny zmaga się z problemami wynikającymi z demografii oraz niewystarczającej liczby składek wnoszonych przez pracujących. Długoterminowa stabilność tego systemu wymagać będzie reform, które uwzględnią zarówno kwestie demograficzne, jak i oczekiwania przyszłych emerytów.
Jakie są przyczyny niskich emerytur u niektórych seniorów?
Niskie emerytury w Polsce, w tym przypadki „groszowych” świadczeń, mają wiele przyczyn, które można podzielić na kilka kluczowych kategorii:
Niewystarczający staż pracy
- Kryteria nabywania emerytury. W nowym systemie każdy, kto przepracował choćby jeden dzień, ma prawo do emerytury. To prowadzi do wzrostu liczby osób z minimalnym stażem, które otrzymują bardzo niskie świadczenia.
- Brak składek. Wiele osób nie odprowadzało składek przez długie lata, co skutkuje niską wysokością emerytury. Dotyczy to zwłaszcza osób, które nie pracowały od 1999 roku lub były zatrudnione w szarej strefie.
Rola opiekuńcza kobiet
- Pełnienie ról opiekuńczych. Kobiety często rezygnują z pracy zawodowej na rzecz opieki nad dziećmi lub osobami starszymi, co wpływa na ich staż pracy i wysokość składek.
W rezultacie wiele kobiet ma niższe emerytury niż mężczyźni.
Niskie wynagrodzenia
- Luka płacowa. Kobiety zarabiają mniej niż mężczyźni, co przekłada się na mniejsze składki emerytalne i niższe świadczenia.
Wykluczenie społeczne i zdrowotne
- Problemy zdrowotne i komunikacyjne. Osoby starsze mogą mieć trudności w znalezieniu pracy z powodu problemów zdrowotnych lub braku dostępu do transportu, co ogranicza ich możliwości zatrudnienia.
Reformy systemu emerytalnego
- Zmiany w systemie. Reformy sprzed dwóch dekad wprowadziły zasady, które sprzyjają niskim emeryturom. Nowy system oparty na składkach powoduje, że osoby z krótkim stażem pracy otrzymują niewielkie świadczenia.
Demografia i migracja
- Spadek dzietności i migracja. Niska dzietność oraz migracja zarobkowa również przyczyniły się do tego, że wiele osób nie ma wystarczającego stażu pracy w systemie ubezpieczeń społecznych.
Wszystkie te czynniki składają się na rosnącą liczbę osób pobierających emerytury poniżej minimalnego progu, co staje się coraz bardziej widoczne w polskim systemie emerytalnym.
Jakie są najczęstsze przyczyny niewypracowania odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego?
Niewypracowanie odpowiedniego stażu ubezpieczeniowego, który jest kluczowy dla uzyskania emerytury w Polsce, ma wiele przyczyn. Oto najczęstsze z nich:
Praca na czarno
Wiele osób pracuje w nieformalny sposób, unikając odprowadzania składek na ubezpieczenie społeczne. To prowadzi do braków w stażu ubezpieczeniowym i niskich emerytur.
Niskie wynagrodzenia i zatrudnienie na umowach śmieciowych
Osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych często nie mają odprowadzanych składek emerytalnych, co wpływa na ich przyszłe świadczenia. Praca na tzw. „śmieciówkach” nie zawsze wiąże się z obowiązkiem płacenia składek.
Długotrwałe bezrobocie
Wysokie bezrobocie w niektórych regionach Polski, zwłaszcza w okresach transformacji gospodarczej, prowadzi do długich przerw w zatrudnieniu, co skutkuje brakiem odpowiedniego stażu.
Rola opiekuńcza kobiet
Kobiety często rezygnują z pracy zawodowej, aby zajmować się dziećmi lub innymi członkami rodziny. Taki okres opieki nie zawsze jest wliczany do stażu ubezpieczeniowego.
fot. Canva Photos
Problemy zdrowotne
Osoby z problemami zdrowotnymi mogą być zmuszone do wcześniejszego zakończenia kariery zawodowej, co wpływa na ich możliwość zgromadzenia odpowiedniego stażu.
Brak świadomości o systemie emerytalnym
Niektórzy ludzie nie są świadomi zasad dotyczących ubezpieczeń społecznych i emerytur, co prowadzi do niewłaściwego planowania swojej kariery zawodowej i oszczędności na przyszłość.
Zmiany w przepisach
Reformy systemu emerytalnego, które miały miejsce w ostatnich dwóch dekadach, wprowadziły nowe zasady dotyczące nabywania praw do emerytury, co wpłynęło na sytuację osób z krótkim stażem pracy.
Te czynniki składają się na problem niskich emerytur i trudności w spełnieniu wymagań dotyczących stażu ubezpieczeniowego w Polsce.
Jakie są alternatywne sposoby zabezpieczenia na emeryturę?
Alternatywne sposoby zabezpieczenia na emeryturę są kluczowe dla zapewnienia sobie stabilności finansowej w późniejszych latach. Oto najpopularniejsze z nich:
Indywidualne Konto Emerytalne (IKE). IKE to forma oszczędzania, która pozwala na inwestowanie środków w fundusze inwestycyjne, a po osiągnięciu 60. roku życia umożliwia wypłatę zgromadzonych pieniędzy bez podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki). Gromadzone środki są własnością prywatną i podlegają dziedziczeniu.
Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE). IKZE działa podobnie do IKE, ale umożliwia odliczenie wpłat od dochodu w rocznym zeznaniu podatkowym, co obniża wysokość płaconego podatku. Możliwość uzyskania korzyści podatkowych oraz elastyczność w wyborze produktów inwestycyjnych.
Pracownicze Plany Kapitałowe. PPK to system oszczędzania, w którym składki na emeryturę są finansowane przez pracownika, pracodawcę oraz państwo. Pracownik odkłada 2% wynagrodzenia, a pracodawca 1,5%. Dodatkowe dopłaty ze strony państwa oraz możliwość wcześniejszej wypłaty zgromadzonych środków.
Pracownicze Plany Emerytalne. PPE to dobrowolny program oszczędnościowy uruchamiany przez pracodawców, w którym składki mogą wynosić do 7% wynagrodzenia. Umożliwia pracownikom dodatkowe oszczędzanie na emeryturę, niezależnie od ZUS.
Dochód pasywny. Inwestycje w nieruchomości lub inne aktywa generujące stały dochód, takie jak wynajem mieszkań. Zapewnia regularny dochód w czasie emerytury.
Gromadzenie oszczędności. Oszczędzanie na standardowych kontach oszczędnościowych lub lokatach terminowych. Niskie ryzyko utraty kapitału i elastyczność w dostępie do środków.
Inwestycje alternatywne. Inwestycje w złoto, surowce, kryptowaluty czy fundusze inwestycyjne mogą przynieść wyższe zyski w dłuższym okresie. Potencjalnie wyższy zwrot z inwestycji, ale wiążą się z większym ryzykiem.
Alternatywne formy zabezpieczenia emerytalnego pozwalają na dywersyfikację źródeł dochodu i zwiększają szanse na komfortowe życie po zakończeniu aktywności zawodowej.
fot. główne: Canva Photos
Z wykształcenia i zamiłowania polonistka, z pasją zgłębiająca tajniki fotografii, marketingu i UX. Serce zostawia nad morzem i w podróżach, które są jej źródłem inspiracji. W Seniore odpowiedzialna za projekty dedykowane osobom 50+.
-
Kategoria:Finanse
-
Data publikacji:23 października, 2024
-
Ostatnia aktualizacja:21 lis 2024