Polski system emerytalny nie jest jednolity. Z tego względu obliczanie emerytury w niektórych aspektach może się nieco różnić. Mimo to w większości przypadków kluczowym pojęciem jest „kapitał początkowy”. Kto może złożyć wniosek o jego ustalenie?
Spis treści
Czym jest kapitał początkowy?
Kapitał początkowy i staż pracy to baza służąca do obliczenia świadczenia emerytalnego w podstawowej wysokości. Z uwagi na fakt, że praktycznie aż do końca XX wieku w Polsce nie było obowiązku prowadzenia indywidualnych kont osób ubezpieczonych, problematyczne stało się ustalenie wysokości składek wpłaconych za danego podatnika do systemu emerytalnego. W celu zaradzenia problemowi jako wyznacznik należnej emerytury przyjęto staż pracy oraz zarobki uzyskane przez pracownika. W finansach określa się to jako kapitał początkowy.
Dla kogo ustalany jest kapitał początkowy?
Wniosek o obliczenie kapitału początkowego do emerytury mogą złożyć osoby, które spełniły oba poniższe kryteria:
- urodziły się po 1948 roku,
- przed 1999 rokiem miały odprowadzane składki na ubezpieczenie społeczne.
Oprócz tego o ustalenie kapitału początkowego mogą starać się osoby w wieku senioralnym (urodzone przed 1949 rokiem), które:
- osiągnęły powszechny wiek emerytalny (po 31 grudnia 1998 roku),
- mają okresy składkowe i nieskładkowe (co najmniej 20 lat w przypadku kobiet i minimum 25 lat w przypadku mężczyzn),
- kontynuowały pracę po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (i były objęte ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi),
- po 31 grudnia 2008 roku pierwszy raz złożyły wniosek o emeryturę i o jej obliczenie według zreformowanych zasad.
Ważne! Należy spełnić wszystkie wymienione warunki.
Jak ustala się kapitał początkowy seniora?
Wysokość kapitału początkowego ustala się na podstawie:
- okresów składkowych i nieskładkowych,
- części socjalnej.
Okresy składkowe przed 1999 rokiem liczone są jako 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych (z uwzględnieniem pełnych miesięcy). W przypadku okresów nieskładkowych jest podobnie. Zmienia się jedynie wartość przelicznika. W tym przypadku wynosi on 0,7%.
Część socjalną kapitału początkowego ustala się przy uwzględnieniu:
- 24% kwoty bazowej,
- współczynnika p.
Kwota bazowa to 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z II kwartału 1998 roku. Wynagrodzenie wynosiło wówczas 1220,89 zł. Tym samym 24% kwoty bazowej to 293,01 zł.
Współczynnik p ustalany jest proporcjonalnie do wieku i stażu ubezpieczeniowego (okresów składkowych i nieskładkowych) osiągniętego do 31 grudnia 1998 roku.
Jakie dokumenty trzeba dołączyć do wniosku o ustalenie kapitału początkowego?
Jeśli senior chce ustalić swój kapitał początkowy, musi przygotować:
- wniosek o kapitał początkowy,
- dowód osobisty (lub paszport),
- legitymację ubezpieczeniową,
- informację o okresach składkowych i nieskładkowych (ZUS ERP-6 a kapitał początkowy),
- świadectwa pracy potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe przed 1 stycznia 1999 roku,
- druk RP-7 – zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu przed 1 stycznia 1999 roku, wystawione przez pracodawcę.
Jeżeli nie złożysz dokumentów potwierdzających wysokość Twojego wynagrodzenia, to ZUS przyjmie, że otrzymywałeś wynagrodzenie minimalne proporcjonalnie do okresu i wymiaru czasu pracy.
Niekiedy Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy ustalaniu kapitału początkowego może wymagać złożenia dodatkowych dokumentów, np. takich jak:
- wyciągi z akt urzędu stanu cywilnego,
- dane ze starego dowodu osobistego,
- dyplom ukończenia studiów,
- książeczka wojskowa,
- umowy o pracę,
- zaświadczenia z urzędu pracy.
Czy kapitał początkowy seniora podlega waloryzacji?
Waloryzacja kapitału początkowego jest przeprowadzana, poczynając od czerwca 2000 roku. Wówczas wskaźnik określono na 115,6%. Kolejne waloryzacje kapitału początkowego przeprowadzane są na takich zasadach jak w przypadku składek na ubezpieczenia emerytalne. Wysokość wskaźnika jest ogłaszana w Monitorze Polskim, w obwieszczeniu ministra pracy i polityki społecznej. W Internecie są dostępne kalkulatory waloryzacji kapitału początkowego, które mogą przydać się nam, jeśli chcemy obliczyć swoją prognozowaną emeryturę.
Kapitał początkowy seniora a odwołanie od decyzji ZUS-u
Ubezpieczonemu przysługuje odwołanie od negatywnej decyzji w sprawie ustalenia kapitału początkowego. Należy złożyć je w oddziale, który wydał takie postanowienie. Sprawę rozpatrzy sąd okręgowy ds. pracy i ubezpieczeń społecznych. Postępowanie odwoławcze jest wolne od opłat. Senior ma również prawo do ponownego ustalenia kapitału początkowego. Wymaga to złożenia wniosku oraz dołączenia do niego dokumentacji o nieuwzględnionych okresach składkowych i nieskładkowych, a także informacji potwierdzającej otrzymywane wynagrodzenie.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.