O emeryturze warto pomyśleć jak najwcześniej i oszczędzać tak, by w przyszłości nie musieć liczyć każdego grosza. Jednym z narzędzi do odkładania pieniędzy na jesień życia jest Indywidualne Konto Emerytalne; szerzej znane jako IKE.
Spis treści
Dla kogo jest IKE?
Indywidualne Konto Emerytalne jest skierowane do wszystkich osób, które chcą odpowiednio wcześniej budować kapitał emerytalny. Regularne oszczędzanie – najlepiej od początku pracy zawodowej – zwiększy szanse na spędzenie emerytury bez ciągłego zamartwiania się o stan portfela. To ważne, tym bardziej że obecnie minimalna emerytura jest ponad dwa razy mniejsza niż podstawowa pensja na umowie o pracę. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju wskazuje, że osoby, które zaczęły pracować w 2016 roku, będą mogły liczyć na stopę zastąpienia w wysokości zaledwie 31,6 proc.
Z IKE mogą korzystać osoby fizyczne, które ukończyły 16 lat. Jednak do uzyskania pełnoletności prawo do wpłat zyskują tylko w tym roku, w którym osiągnęły dochód z tytułu umowy o pracę.
- Suma uzbierana na Indywidualnym Koncie Emerytalnym nie jest opodatkowana podatkiem od zysków kapitałowych. Ale tylko wtedy, gdy ukończymy 60 albo 55 lat (jeśli przeszliśmy na wcześniejszą emeryturę).
- Wielkość środków regularnie deponowanych na IKE nie może być dowolna. Od 2009 roku na Indywidualne Konto Emerytalne każdorocznie możemy przelać nie więcej niż 3-krotność prognozowanego na rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej; wcześniej było to o połowę mniej. W 2022 roku było to niecałe 18 tys. zł; w 2023 roku limit wpłat na IKE wynosi 20 805 zł,
- zgodnie z nazwą konto jest przypisane do jednej osoby, co oznacza, że nie możemy współdzielić go nawet z małżonkiem lub dzieckiem.
Gdzie założyć IKE?
Indywidualne Konto Emerytalne można założyć w:
- banku,
- funduszu inwestycyjnym,
- towarzystwie ubezpieczeniowym,
- instytucjach maklerskich,
- od 1 stycznia 2012 roku w dobrowolnym funduszu emerytalnym.
Warunkiem założenia konta jest podpisanie umowy z wybraną instytucją i – jeśli już mamy IKE – złożenie oświadczenia co do transferowej wypłaty zebranych środków. Jeżeli do tej pory nie rejestrowaliśmy konta, i tak będziemy musieli to potwierdzić. Osoby powyżej 55 roku życia muszą dodatkowo złożyć oświadczenie o niedokonaniu w przeszłości wypłaty z IKE.
Jakie informacje będą w umowie o IKE?
Umowa dotycząca Indywidualnego Konta Emerytalnego obowiązkowo zawiera:
- oznaczenie IKE, które umożliwia jego bezbłędną identyfikację,
- oznaczenie dyspozycji w sprawie środków zgromadzonych na IKE,
- sposób postępowania instytucji finansowej, gdy suma wpłat oszczędzającego przewyższy roczny limit,
- zakres, częstotliwość i formę informowania oszczędzającego o zgromadzonych środkach,
- koszty i opłaty obciążające klienta w związku z prowadzeniem IKE, które nie zostały zawarte:
- w statucie funduszu inwestycyjnego – w przypadku funduszu inwestycyjnego,
- w statucie dobrowolnego funduszu emerytalnego – w przypadku dobrowolnego funduszu emerytalnego,
- w regulaminie prowadzenia rachunku papierów wartościowych i rachunku pieniężnego – w przypadku podmiotu prowadzącego działalność maklerską,
- w umowie rachunku bankowego – w przypadku banku,
- w ogólnych warunkach ubezpieczenia oraz w regulaminach ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych – w przypadku zakładu ubezpieczeń,
- termin dokonania wypłaty, wypłaty transferowej, częściowego zwrotu oraz zwrotu pełnego,
- okres wypowiedzenia umowy,
- warunki wypłaty w ratach – w przypadku ratalnego systemu płatności,
- sposób postępowania z pożytkami z papierów wartościowych zgromadzonych na IKE.
IKE i IKZE – wybrane podobieństwa i różnice
Cechą wspólną, jeśli chodzi o IKE i zasoby Indywidualnego Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), jest:
- możliwość zwolnienia z 19-proc. podatku Belki pobieranego od zysków kapitałowych,
- możliwość posiadania tylko jednego konta danego typu,
- dziedziczenie środków,
- prowadzenie konta od 16 roku życia.
Podstawowe różnice to:
- pieniądze z IKZE bez podatku Belki można wypłacić, gdy oszczędzający skończy nie 60, lecz 65 lat (wcześniejsza wypłata jest możliwa; środki zostaną obciążone 19-proc. daniną. W odwrotności do IKE w IKZE nie ma możliwości wycofania tylko części depozytu),
- środki wpłacone w danym roku na IKZE możemy odliczyć od dochodu w rozliczeniu PIT,
- roczny limit na IKZE to 1,2-krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok.
- chcąc po przejściu na emeryturę wypłacić pieniądze z IKZE, trzeba zapłacić zryczałtowany podatek w wysokości 10 proc.
- limity wpłat rocznych: w 2023 roku limit wpłat na IKE wynosi 20 805 zł, a na IKZE 8 322 zł. Samozatrudnieni mogą wpłacić na IKZE maksymalnie 12 483 zł w ciągu roku.
Uwaga! W przypadku IKE uprawnienie do zwolnienia z podatku od dochodów kapitałowych przysługuje tylko tym osobom, które dokonały wpłat na IKE w co najmniej 5 dowolnych latach kalendarzowych albo dokonały ponad połowy wartości wpłat na IKE co najmniej 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty.
Dla osób urodzonych do 31 grudnia 1945 roku 5-letni okres skrócono do 3 lat, a w przypadku osób urodzonych między 1 stycznia 1946 roku a 31 grudnia 1948 – do 4.
Można mieć jednocześnie rachunek IKE oraz IKZE, niekoniecznie w tej samej instytucji.
Mocne i słabe strony IKE
IKE podobnie jak inne produkty emerytalne ma i dobre, i złe strony.
Mocne strony
Do mocnych stron Indywidualnego Konta Emerytalnego zaliczamy;
- możliwość zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych (to tzw. podatek Belki),
- możliwość wycofania zgromadzonych środków w dowolnym momencie (wówczas będziemy musieli opłacić podatek od zysków kapitałowych),
- możliwość wskazania spadkodawców, którzy po naszej śmierci odziedziczą depozyt,
- możliwość wyboru sposobu oszczędzania – w ramach IKE można lokować środki (na rachunku lub lokacie bankowej, rachunku papierów wartościowych będących w publicznym obrocie, polisie na życie z funduszem kapitałowym, jednostkach wybranych funduszy inwestycyjnych zarządzanych przez Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych),
- możliwość przeniesienia środków do innej instytucji, jeżeli nie jesteśmy zadowoleni z usług dotychczasowej (prawo transferowe przysługuje po upływie roku kalendarzowego w danym podmiocie),
- możliwość wpłacania składek z dowolną częstotliwością, co oznacza, że za brak wpłat czy wypłaty transferowej nie zostaniemy ukarani. Jedynym ograniczeniem jest wspominany limit wpłat rocznych.
Ważne! Częściowego zwrotu środków z IKE można dokonać tylko wtedy, jeśli pieniądze nie pochodzą z przeniesienia (np. w ramach pracowniczego planu emerytalnego).
Słabe strony
Słabą stroną IKE jest często niewielka, kilkuprocentowa prognozowana wysokość zysków wynikająca z oprocentowania, a także:
- w przypadku IKE w Towarzystwie Funduszy Inwestycyjnych mamy możliwość inwestowania w fundusze tylko jednego TFI,
- uboższa oferta funduszy w zakładzie ubezpieczeń połączona z obowiązkiem regularnego odprowadzania składek,
- największy potencjał zysków ulokowany w domach maklerskich, co nierozerwalnie wiąże się z zaawansowaną wiedzą dotyczącą rynków kapitałowych.
IKE a konsultacja z doradcą finansowym
Zanim wybierzesz IKE lub indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, skonsultuj się z doradcą finansowym. On przeanalizuje dostępne oferty i poleci tę najlepiej odpowiadającą Twoim potrzebom.
Miłosz Magrzyk
Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.