Jerzy Kukuczka – dla niego nie istniało życie bez gór

Kochał góry i to właśnie im oddał życie. Jerzy Kukuczka był jednym z najwybitniejszych polskich taterników, himalaistów i alpinistów. Zginął 34 lata temu podczas ataku na Lhotse w Nepalu. Jaki był i co zdecydowało o tym, że zaczął zdobywać szczyty? Przeczytajcie.

Zaczynał od ciężarów

Jerzy Kukuczka urodził się 24 marca 1948 roku w Katowicach. Już będąc w szkole, interesował się sportem – podnosił ciężary. Jednak jego przygoda z tą dyscypliną skończyła się równie szybko jak zaczęła. Powodem były przeciwwskazania zdrowotne.

W 1965 roku wstąpił do Harcerskiego Klubu Taternickiego im. gen. Mariusza Zaruskiego w Katowicach, gdzie brał udział w wyprawach z elementami wspinaczki. W 1966 roku dołączył do Koła Katowickiego Klubu Wysokogórskiego i ukończył tatrzański kurs wspinaczkowy. W czasie harcerskiego zimowiska w Kowarach uzyskał stopień przewodnika, a następnie – podharcmistrza. Pełnił funkcję najpierw przewodniczącego komisji rewizyjnej, a później szefa komórki szkoleniowo-kwalifikacyjnej. To on wznosił proporczyk Harcerskiego Klubu Taternickiego na najwyższych szczytach Ziemi.

Na wysokościach

Kukuczka od początku mierzył wysoko: w przenośni i dosłownie. Nie wystarczała mu sama wspinaczka na szczyt. Chciał być pionierem.

Spośród 14 ośmiotysięczników zdobytych przez niego w latach 1979–1987 na 11 – według Polskiego Związku Alpinizmu – wszedł nowymi drogami.

W ciągu niespełna dwóch lat zdobył sześć ośmiotysięczników. 7-krotnie wspinał się w stylu alpejskim, na 4 zimą (3 pierwsze wejścia zimowe), a na 1 szczyt samotnie. Wolną aklimatyzację konsekwentnie nadrabiał ogromną wytrzymałością psychiczną i fizyczną.

W 1988 roku na Igrzyskach Olimpijskich w Calgary wraz z Reinholdem Messnerem został nagrodzony srebrnym Orderem Olimpijskim. Messner to pierwszy człowiek na Ziemi, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum; Kukuczka był drugi. Włochowi wejście na 14 ośmiotysięczników zajęło 16 lat i 4 miesiące, natomiast Kukuczce dwa razy krócej.Reinhold Messner odmówił przyjęcia medalu, stwierdziwszy, że alpinizm to twórczość, a nie rywalizacja. Kukuczka przyjął odznaczenie, ponieważ w wyczynowym wspinaniu widział sportowe wartości. Jak podkreślał, to właśnie m.in. smykałka do rywalizacji pchnęła go w góry. Bardzo ważny był także cel: Mnie nie wystarczy być tylko w górach, nie wystarczy być na wyprawie. Uważam, że jeżeli się podchodzi pod górę, to z jakimś celem, a tym celem jest wejść na tę górę.

Śmierć na Lhotse 

Kukuczka zginął podczas wspinaczki na Lhotse, 24 października 1989 roku na wysokości 8300 metrów. Wraz z Ryszardem Pawłowskim szczyt atakował niezdobytą wówczas południową ścianą. Kukuczka wspinał się jako pierwszy; odpadł tuż przed szczytową granią. Towarzysz jego górskich eskapad wspominał:

– Widzę, że nie zadziałał jeden przelot, potem drugi. Nagle zaczął się odbijać od skał i – ku mojemu przerażeniu – zaczął spadać z wielkim impetem. Przeleciał obok mnie. Nie słyszałem żadnego jego krzyku. Wszystko, co mogłem zrobić wówczas, to skulić się i czekać. Byłem przekonany, że już nic mnie nie uratuje, bo byliśmy związani liną, z którą on spadał. Nagle szarpnięcie. Rzuciło mnie na ścianę, a za moment pojawił się luz. Poczułem się wolny. Okazało się, że lina pękła na ostrej krawędzi.

Przerażony wtedy Pawłowski przyznał, że wzrokiem zbyt długo nie odprowadzał spadającego Polaka. Widział tylko jak Kukuczka się zsuwa, a potem odbija od ścian. Jego obrażenia wewnętrzne na pewno były tak duże, iż nikt nie byłby w stanie mu pomóc.

Zgodnie z oficjalną wersją Kukuczkę pochowano w lodowej szczelinie nieopodal miejsca upadku. W rzeczywistości jego ciała nigdy nie odnaleziono. Pochówek był konieczny, by rodzina mogła otrzymać odszkodowanie.

Jerzy Kukuczka miał żonę Cecylię Ogrodzińską oraz dwóch synów: Macieja i młodszego, Wojciecha, który wzorem ojca także zdobył Mount Everest.

Korona Himalajów i Karakorum – Jerzy Kukuczka

• Lhotse (8501 m) — 4.10.1979, drogą klasyczną, z Andrzejem Czokiem, Andrzejem Heinrichem i Januszem Skorkiem.
• Everest (8848 m) — 19.05.1980, nowa droga południowo-zachodnim filarem, z Andrzejem Czokiem.
• Makalu (8481 m) — 15.10.1981, nowa droga północno-zachodnią i północną granią, samotnie.
• Broad Peak (8051 m) — 30.07.1982, drogą klasyczną w stylu alpejskim, z Wojciechem Kurtyką.
• Broad Peak (8051 m) po raz drugi — 17.07.1984, trawersowanie w stylu alpejskim, z Wojciechem Kurtyką.
• Gasherbrum II (8034 m) — 1.07.1983, nowa droga (wschodnia grań) w stylu alpejskim, z Wojciechem Kurtyką.
• Gasherbrum I (8080 m) — 23.07.1983, nowa droga w stylu alpejskim, z Wojciechem Kurtyką.
• Dhaulaghiri (8167 m) — 21.01.1985, I wejście zimowe, bez tlenu, z Andrzejem Czokiem.
• Cho Oyu (8201 m) — 15.02.1985, wejście zimowe południową ścianą, z Zygmuntem Andrzejem Heinrichem.
• Nanga Parbat (8126 m) — 13.07.1985, nowa droga (filar południowo-wschodni), z Carlosem Carsolio, Zygmuntem Heinrichem i Sławomirem Łobodzińskim.
• Kangchendzönga (8586 m) — 11.01.1986, I wejście zimowe, od południowej strony, z Krzysztofem Wielickim.
• K2 (8611 m) — 8.07.1986, nowa droga (środkowym filarem południowej ściany), z Tadeuszem Piotrowskim, który zginął w czasie zejścia.
• Manaslu (8156 m) — 10.11.1986, nowa droga w stylu alpejskim, z Carlosem Carsolio i Arturem Hajzerem.
• Annapurna (8091 m) — 3.02.1987, I wejście zimowe, od północnej strony, z Arturem Hajzerem.
• Shisha Pangma (8027 m) — 18.09.1987, nowa droga w stylu alpejskim (zachodnia grań), z Arturem Hajzerem.

Źródło zdjęć:

Fot. 1: autorstwa Andrzeja Heinricha – Zbigniewa Kowalewskiego; Andrzej Paczkowski (1986) Mount Everest – Dzieje zdobycia i Podboju, Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, ss. 178 ISBN 83-217-2527-9, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=3947613,

Fot. 2: autorstwa User: Uwe Gille – Fotografia własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=121277,

Fot. 3: autorstwa Happy – Praca własna, CC BY 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=48602855,

Fot. 4: autorstwa Michał Bulsy – Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=85262422,

Fot. główne: Muzeum Sportu i Turystyki.

Miłosz Magrzyk

Jestem absolwentem Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania w Białymstoku, na kierunku ekonomia. Od kilku lat tworzę treści dla mediów online. Przygodę z dziennikarstwem rozpocząłem od pracy w lokalnym, miejskim portalu internetowym w Ostrowi Mazowieckiej – stolicy powiatu ostrowskiego na Mazowszu. Dziś piszę m.in. dla Bezprawnika.pl, Biotechnologii.pl i portalu Just Transiton Magazine. Wolny czas spędzam na przeglądaniu YouTube’a w poszukiwaniu ciekawostek o świecie zarówno dawnym, jak i współczesnym. Chętnie sięgam również po dobrą książkę – tak kryminał, jak i literaturę faktu.