Efekt Zeigarnik to fascynujące zjawisko psychologiczne, które polega na tym, że zadania przerwane i niedokończone zapadają nam w pamięć znacznie lepiej niż te, które udało nam się ukończyć. Dlaczego tak się dzieje? Co sprawia, że nasz umysł tak bardzo koncentruje się na sprawach niezamkniętych? Jak skorzystać na efekcie Zeigarnik w codziennym życiu?
Na czym polega efekt Zeigarnik?
Efekt Zeigarnik to tendencja naszego mózgu do lepszego zapamiętywania zadań niedokończonych w porównaniu do tych, które zostały zakończone. Innymi słowy, kiedy przerywamy jakieś działanie przed jego finalizacją, informacje z nim związane pozostają aktywne w naszej pamięci roboczej znacznie dłużej niż w przypadku zadań doprowadzonych do końca.
Warto przeczytać:
Czy wysoka inteligencja zapewnia udane życie? Niekoniecznie
Czy wysokie IQ gwarantuje sukces w życiu? To złożone pytanie, na które nie ma prostej odpowiedzi. Wytworzyło się wiele mitów o…
Dzieje się tak dlatego, że przerwana czynność generuje w naszej psychice pewnego rodzaju napięcie i niepokój. Mózg dąży do rozwiązania problemu, osiągnięcia celu i domknięcia tematu. Dopóki zadanie pozostaje nieukończone, umysł podświadomie do niego wraca, analizuje, rozważa możliwe scenariusze i próbuje znaleźć rozwiązanie. Ten mentalny wysiłek sprawia, że detale związane z niedokończoną sprawą są lepiej kodowane i przechowywane w naszej pamięci.
Efekt Zeigarnik ma swoje źródło w mechanizmie adaptacyjnym, który wykształcił się w toku ewolucji. W środowisku naturalnym szybkie podejmowanie decyzji i sprawna realizacja zadań miały kluczowe znaczenie dla przetrwania. Umysł musiał być w stanie skutecznie priorytetyzować działania i pamiętać o sprawach istotnych, nawet jeśli zostały one chwilowo przerwane. Stąd nasza wrodzona tendencja do mocniejszego zapamiętywania kwestii nierozwiązanych.
WKRÓTCE
Znajdź pracę
Otwórz nowy rozdział
Historia efektu Zeigarnik w psychologii
Efekt Zeigarnik zawdzięcza swoją nazwę rosyjskiej psycholożce Bliume Zeigarnik, która jako pierwsza opisała to zjawisko w latach 20. XX wieku. Zeigarnik zaobserwowała tę prawidłowość podczas prowadzenia badań w wiedeńskich kawiarniach. Zauważyła, że kelnerzy doskonale pamiętali zamówienia klientów dopóty, dopóki nie zostały one zrealizowane i opłacone. Kiedy rachunek uregulowano, szczegóły zamówienia nagle znikały z ich pamięci.
Zaintrygowana swoim spostrzeżeniem, Zeigarnik postanowiła zbadać tę kwestię w warunkach laboratoryjnych. Poprosiła uczestników eksperymentu o wykonanie szeregu zadań, takich jak układanie puzzli, rozwiązywanie zagadek czy wykonywanie prostych obliczeń matematycznych. Części badanych pozwoliła ukończyć powierzone im czynności, podczas gdy innym kazała przerwać pracę przed osiągnięciem rezultatu.
Wyniki były jednoznaczne – osoby, których zadania zostały przerwane, pamiętały o około 50% więcej szczegółów dotyczących wykonywanych czynności niż ci, którzy mogli doprowadzić swoje działania do końca. Co więcej, badani z grupy „niedokończonych zadań” wykazywali silną potrzebę powrotu do przerwanej pracy i wyraźnie odczuwali dyskomfort psychiczny związany z brakiem domknięcia tematu.
Pop-psychologia: niebezpieczny trend XXI wieku
Współczesne podejście do rozwoju osobistego promowane przez pop-psychologię często koncentruje się na idei miłości do siebie i skupiania uwagi na własnych…
Odkrycia Zeigarnik spotkały się z dużym zainteresowaniem środowiska naukowego i stały się przyczynkiem do dalszych badań nad tym zjawiskiem. Kolejni naukowcy potwierdzili istnienie efektu Zeigarnik i pogłębili wiedzę na temat mechanizmów leżących u jego podstaw. Dziś efekt Zeigarnik jest uznanym i dobrze udokumentowanym zjawiskiem w psychologii poznawczej.
Jak efekt Zeigarnik wpływa na nasze życie? Jak go wykorzystać?
Efekt Zeigarnik ma ogromny wpływ na różne sfery naszego funkcjonowania. Oddziałuje zarówno pozytywnie, motywując nas do działania i pomagając w realizacji ważnych celów, jak i negatywnie, generując stres oraz poczucie przeciążenia psychicznego. Główne przejawy efektu Zeigarnik to:
- poprawa pamięci – niedokończone zadania, projekty czy tematy same przypominają o sobie, co ułatwia planowanie i efektywną organizację pracy, a mózg automatycznie traktuje kwestie wymagające domknięcia jako priorytety;
- zwiększona motywacja – wewnętrzny dyskomfort związany z przerwanymi działaniami mobilizuje nas do ich ukończenia tj. chęć pozbycia się nieprzyjemnego napięcia psychicznego działa niczym dodatkowy bodziec, napędzający do pracy;
- rozpraszanie uwagi – uporczywe myśli o niezrealizowanych planach potrafią odciągać naszą uwagę od bieżących zadań, co niestety utrudnia koncentrację i obniża efektywność, zwłaszcza gdy liczba „niedokończonych spraw” nadmiernie się kumuluje;
- niepokój i frustracja – poczucie, że wiele tematów pozostaje „w zawieszeniu”, bywa źródłem przewlekłego stresu, bo kiedy lista niedokończonych zadań ciągle się wydłuża, możemy popadać w nastroje frustracji czy zniechęcenia.
Jak zatem mądrze wykorzystać efekt Zeigarnik dla własnej korzyści? Przede wszystkim dobrze jest mieć świadomość jego działania i umiejętnie nim zarządzać. Warto pilnować, żeby liczba niezamkniętych spraw nie rosła nadmiernie i by regularnie finalizować przynajmniej część z nich, uwalniając się od zbędnego napięcia.
Jednocześnie celowe przerywanie i „odkładanie na później” niektórych czynności może mieć też swoje zalety. Przerwane zadanie zostaje niejako zakodowane w pamięci jako priorytetowe, co pomaga nam do niego wrócić we właściwym czasie. Strategiczne korzystanie z efektu Zeigarnik pozwala zatem lepiej nawigować w gąszczu codziennych obowiązków i sprawniej realizować obrane cele.
Efekt Zeigarnik to potężne narzędzie, które – odpowiednio wykorzystane – wspiera naszą produktywność, podnosi jakość koncentracji i pomaga sprawniej zarządzać zadaniami. Jednocześnie nadmiar „otwartych psychicznie” tematów generuje napięcie i rozprasza uwagę. Sztuka polega na mądrym balansowaniu między tymi dwoma obliczami efektu Zeigarnik i czerpaniu z niego tego, co najlepsze dla naszego umysłu.
Z wykształcenia inżynier, z zamiłowania człowiek od treści w sieci. Głową w Internecie, sercem w górach – Beskidzie Wyspowym, z którego pochodzi. W Seniore odpowiedzialny za projekty skierowane do osób 50+. Wierzy, że życiem można się cieszyć każdego dnia, bez względu na wiek.
-
Kategoria:Edukacja
-
Data publikacji:12 lipca, 2024